မင္းျပားၿမိဳ႕ ရဲ႕နာမည္ အဓိပၸယ္က မင္းက ဒီေနရာမွာ ၿမိဳ႕တည္ပါလို႕ ျပခဲ့တဲ့အတြက္မင္းျပ လုိ႕ေခၚထြင္ ရာမွ မင္းျပား ျဖစ္သြားရတာ ျဖစ္သည္။ မင္းျပားၿမိဳ႕သည္ ဧရိယာအားျဖင့္ မက်ယ္၀န္းလွေပမယ့္ ဖြဲ႕စည္းထားပံုဟာ အလြန္ စည္းစနစ္က်လွသည္။ ၿမိဳ႕ရဲ႕အေနအထားဟာ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာ အလိုက္ဘဲ အေ႐ွ႕အရပ္ကို ေ႐ွ႕လွည္႕ၿပီးေတာ့ အေ႐ွ႕ အေနာက္ ေတာင္ ေျမာက္ တည္႐ွိေနတယ္ ၿမိဳ႕ဟာအေ႐ွ႕အေနာက္ ေအရိယာ က်ဥ္းၿပီး ေတာင္နဲ႕ေျမာက္ကို အလ်ား႐ွည္႐ွည္ ႐ွိေနပါသည္။
ၿမိဳ႕ရဲ႕အေ႐ွ႕ ဘက္မွာ ၿမိဳ႕မေစ်းႀကီးရွိသည္။ မင္းျပားၿမိဳ႕၏ ေက်း႐ြာအားလံုးသည္ ထိုေစ်းမွာဘဲ ေစ်းလာ၀ယ္ၾကရတဲ႕အတြက္ အရမ္းစည္ကားေလသည္။ ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေနာက္ဘက္ဆံုးမွာေတာ့ ႐ုိးမေတာင္စြယ္တန္းတစ္ခုက ေတာင္နဲ႕ေျမာက္ကို သြယ္တန္းၿပီး ၿမိဳ႕ရဲ႕ေနာက္မွီ ထရံတစ္ခုလို ျဖစ္ေနတာကေတာ့ သဘာ၀ကေပးတဲ႕ အလွတစ္ခုပင္ျဖစ္ေနသည္။ ထိုေတာင္တန္း ေနာက္ကုိ ေနကြယ္သြားလွ်င္ ေမွာင္ရီပ်ိဳးသြားတာေၾကာင့္ တစ္ျခားၿမိဳ႕ေတြထက္ စာရင္ ေနေစာေစာေမွာင္ တယ္ထင္ရသည္။ ထိုေတာင္တန္းသည္ ဘုရားေလာင္းက်ီးမင္း ဘ၀ကက်င္လည္ခဲ့တဲ႕ေတာင္မို႕လုိ႕ က်ီးေတာင္ လို႕ ေခၚရင္း က်ိန္းေတာင္ ျဖစ္သြားေလသည္။ က်ိန္းေတာင္ေပၚမွာ ေစတီ၊ ပုထိုးေတြ၊ ဗုဒၶ၀င္ျပခန္းမ်ားႏွင့္ ၾကည္ညိဳဖြယ္ရွိၿပီး ႏွစ္စဥ္ ဘုရားပြဲ က်င္းပေလသည္။ က်ိန္းေတာင္ေပၚမွ ဒညင္းသီး (က်ိန္းအညင္းသီး)ဟာ အရသာ အရမ္းေကာင္းၿပီး နာမည္ေက်ာ္သည္။ ေတာင္ေျခရင္းမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားက စီတန္းၿပီး ရွိေနသည္။ လူေနအိမ္မ်ားႏွင့္ မေရာဘဲသီးသန္႕ ရွိေနသည့္အတြက္ စနစ္က်ေပသည္။ အဲဒီေတာင္ေျခတြင္ တစ္ၿမိဳ႕လံုးရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာ ပမာအေရးႀကီးလွေသာ မင္းကန္လို႕ ေခၚသည့္ ေသာက္ေရကန္ ႀကီးတည္ရွိသည္။
မင္းျပားၿမိဳ႕ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုက ၿမိဳ႕ေပၚကို ျမင္းမ၀င္ရ၊ ျမင္း မတက္ရျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ရွင္မ သေဘာမက်ဘူးလို႕ ဆိုသည္။ ျမင္းတက္ရင္ ျမင္း၀င္ရင္ မီးေလာင္တယ္လို႕ အယူစြဲရွိၾကသည္။ လူႀကီးေတြကေတာ့ အခုထိ လက္ခံယံုၾကည္ၾက တုန္းျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ဟာ ေတာင္တန္းညိဳညိဳ သစ္ပင္အုပ္အုပ္ ေတြေၾကာင့္ စိမး္စိုေအးျမ သဘာ၀က်လွတာေၾကာင့္ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ေနခ်င္သူေတြကို ေႏြးေထြးစြာ ႀကိဳဆိုေနတဲ႕ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ဘဲ ျဖစ္သည္။
ၿမိဳ႕ရဲ႕အေ႐ွ႕ ဘက္မွာ ၿမိဳ႕မေစ်းႀကီးရွိသည္။ မင္းျပားၿမိဳ႕၏ ေက်း႐ြာအားလံုးသည္ ထိုေစ်းမွာဘဲ ေစ်းလာ၀ယ္ၾကရတဲ႕အတြက္ အရမ္းစည္ကားေလသည္။ ၿမိဳ႕ရဲ႕ အေနာက္ဘက္ဆံုးမွာေတာ့ ႐ုိးမေတာင္စြယ္တန္းတစ္ခုက ေတာင္နဲ႕ေျမာက္ကို သြယ္တန္းၿပီး ၿမိဳ႕ရဲ႕ေနာက္မွီ ထရံတစ္ခုလို ျဖစ္ေနတာကေတာ့ သဘာ၀ကေပးတဲ႕ အလွတစ္ခုပင္ျဖစ္ေနသည္။ ထိုေတာင္တန္း ေနာက္ကုိ ေနကြယ္သြားလွ်င္ ေမွာင္ရီပ်ိဳးသြားတာေၾကာင့္ တစ္ျခားၿမိဳ႕ေတြထက္ စာရင္ ေနေစာေစာေမွာင္ တယ္ထင္ရသည္။ ထိုေတာင္တန္းသည္ ဘုရားေလာင္းက်ီးမင္း ဘ၀ကက်င္လည္ခဲ့တဲ႕ေတာင္မို႕လုိ႕ က်ီးေတာင္ လို႕ ေခၚရင္း က်ိန္းေတာင္ ျဖစ္သြားေလသည္။ က်ိန္းေတာင္ေပၚမွာ ေစတီ၊ ပုထိုးေတြ၊ ဗုဒၶ၀င္ျပခန္းမ်ားႏွင့္ ၾကည္ညိဳဖြယ္ရွိၿပီး ႏွစ္စဥ္ ဘုရားပြဲ က်င္းပေလသည္။ က်ိန္းေတာင္ေပၚမွ ဒညင္းသီး (က်ိန္းအညင္းသီး)ဟာ အရသာ အရမ္းေကာင္းၿပီး နာမည္ေက်ာ္သည္။ ေတာင္ေျခရင္းမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားက စီတန္းၿပီး ရွိေနသည္။ လူေနအိမ္မ်ားႏွင့္ မေရာဘဲသီးသန္႕ ရွိေနသည့္အတြက္ စနစ္က်ေပသည္။ အဲဒီေတာင္ေျခတြင္ တစ္ၿမိဳ႕လံုးရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာ ပမာအေရးႀကီးလွေသာ မင္းကန္လို႕ ေခၚသည့္ ေသာက္ေရကန္ ႀကီးတည္ရွိသည္။
မင္းျပားၿမိဳ႕ရဲ႕ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုက ၿမိဳ႕ေပၚကို ျမင္းမ၀င္ရ၊ ျမင္း မတက္ရျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ရွင္မ သေဘာမက်ဘူးလို႕ ဆိုသည္။ ျမင္းတက္ရင္ ျမင္း၀င္ရင္ မီးေလာင္တယ္လို႕ အယူစြဲရွိၾကသည္။ လူႀကီးေတြကေတာ့ အခုထိ လက္ခံယံုၾကည္ၾက တုန္းျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ဟာ ေတာင္တန္းညိဳညိဳ သစ္ပင္အုပ္အုပ္ ေတြေၾကာင့္ စိမး္စိုေအးျမ သဘာ၀က်လွတာေၾကာင့္ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ေနခ်င္သူေတြကို ေႏြးေထြးစြာ ႀကိဳဆိုေနတဲ႕ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ဘဲ ျဖစ္သည္။
